Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ένας από τους πιο κοινούς τύπους καρκίνου στις γυναίκες. Συνήθως προσβάλλει γυναίκες άνω των 50 ετών, η οποίες βρίσκονται σε εμμηνόπαυση, αλλά μπορεί να προσβάλλει και γυναίκες μικρότερης ηλικίας.
Είδη καρκίνου ωοθηκών
Υπάρχουν 3 είδη καρκίνου των ωοθηκών:
- Οι επιθηλιακοί, που ξεκινούν από κύτταρα που βρίσκονται στην επιφάνεια της ωοθήκης, όπως για παράδειγμα όγκος Brenner, ορώδης, βλεννώδης, ενδομητριοειδής ή διαυγοκυτταρικός.
- Οι όγκοι γεννητικών κυττάρων, που προέρχονται από τα αρχέγονα γεννητικά κύτταρα της ωοθήκης, όπως για παράδειγμα όγκος λεκιθικού ασκού, άωρο τεράτωμα ή δυσγερμίνωμα.
- Οι όγκοι γεννητικής ταινίας (στρώματος) που ξεκινούν από τα κύτταρα της κοκκιώδους στοιβάδας – θήκης, όπως για παράδειγμα κοκκιοκυτταρικός όγκος ή Sertoli – Leydig.
Εκτός των παραπάνω ειδών καρκίνου των ωοθηκών, υπάρχει και η πιθανότητα μια ασθενής να διαγνωστεί με όγκο οριακής κακοήθειας. Πρόκειται για επιθηλιακούς όγκους, κυρίως βλεννώδεις ή ορώδεις που δεν είναι καλοήθεις κύστες ωοθήκης, ούτε έχουν εξελιχθεί σε καρκινώματα. Εμφανίζονται συνήθως σε γυναίκες κάτω των 40 ετών είναι ασυμπτωματικοί ή συνοδεύονται από παρόμοια συμπτώματα με τον καρκίνο των ωοθηκών.
Συμπτώματα καρκίνου ωοθηκών
Τα συχνότερα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών είναι:
- Η συνεχής αίσθηση φουσκώματος, ακόμα και μετά από ελαφρύ γεύμα
- Το πρήξιμο, η δυσφορία ή ο πόνος στην κοιλιακή χώρα
- Η αιμορραγία εκτός της περιόδου
- Οι διαταραχές περιόδου
- Η συχνοουρία ή η ξαφνική ανάγκη για ούρηση
- Η απώλεια της όρεξης
- Ο πόνος ή η δυσφορία κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής
- Γαστρεντερικά προβλήματα
- Ο πόνος στη μέση
- Η απώλεια βάρους χωρίς να υπάρχει πρόθεση
- Η αίσθηση κόπωσης
Επειδή τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών σχετίζονται και με άλλούς τύπους γυναικολογικού καρκίνου και παθήσεις, όπως το κλιμακτηριακό σύνδρομο και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, είναι απαραίτητη η αξιολόγησή τους από ιατρό. Εάν μια γυναίκα αντιμετωπίζει τέτοια συμπτώματα για αρκετές ημέρες το μήνα, συνίσταται η επίσκεψη σε ειδικευμένο γυναικολόγο ογκολόγο, ιδιαίτερα εάν υπάρχει οικογενειακό ιατρικό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών ή του μαστού.
Διάγνωση καρκίνου ωοθηκών
Η διάγνωση αρχικά ξεκινάει από απλές και μη επεμβατικές εξετάσεις όπως αιματολογικές εξετάσεις, γυναικολογικό υπερηχογράφημα, μαγνητική τομογραφία, κ.ά. Έπειτα, πραγματοποιείται απλή ιστολογική εξέταση (βιοψία) ή λαπαροσκόπηση.
Η λαπαροσκόπηση είναι αρκετές φορές απαραίτητη για την ανεύρεση του σταδίου στο οποίο βρίσκεται ο καρκίνος των ωοθηκών (σταδιοποίηση), την αποτελεσματικότερη λήψη ιστού για βιοψία και την ταυτοποίηση του όγκου. Σε περιπτώσεις προχωρημένου καρκίνου των ωοθηκών μέσω της λαπαροσκόπησης θα αποφασίσουμε εάν η θεραπεία μέσω κυτταρομειωτικής χειρουργικής και ογκομείωσης είναι εφικτή ή θα πρέπει να προηγηθεί χημειοθεραπεία. Εάν διαπιστωθεί εκτεταμένη διασπορά του καρκίνου σε άλλους ιστούς και όργανα, ο ιατρός θα συστήσει αρχικά χημειοθεραπεία και χειρουργική επέμβαση σε δεύτερο χρόνο.
Στάδια καρκίνου ωοθηκών
Ανάλογα με το πλήθος των καρκινικών κυττάρων και το πόσο έχουν εξαπλωθεί, ο καρκίνος των ωοθηκών χωρίζεται σε 4 στάδια:
- Στάδιο 1: Ο καρκίνος βρίσκεται μόνο στις ωοθήκες
- Στάδιο 2: Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στη μήτρα ή την ευρύτερη περιοχή της πυέλου
- Στάδιο 3: Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέραν της πυέλου ή/και στους λεμφαδένες
- Στάδιο 4: Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα όργανα ή περιοχές του σώματος, όπως το συκώτι ή οι πνεύμονες
Αντιμετώπιση καρκίνου ωοθηκών
Το θεραπευτικό πλάνο για τον καρκίνο ωοθηκών εξαρτάται από τον τύπο του καρκίνου, το στάδιο στο οποίο βρίσκεται, τη γενική κατάσταση της υγείας της ασθενούς και την επιθυμία μελλοντικής εγκυμοσύνης.
Εάν ο καρκίνος των ωοθηκών διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο, είναι δυνατή, υπό προϋποθέσεις, η συντηρητική αντιμετώπιση, η οποία δεν έχει επιπτώσεις στη γονιμότητα. Ωστόσο, η συνηθέστερη αντιμετώπιση του καρκίνου των ωοθηκών αποτελεί έναν συνδυασμό, χημειοθεραπείας και χειρουργικής επέμβασης. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να γίνει είτε με ανοιχτό χειρουργείο, ιδίως όταν πρόκειται για μεγάλους όγκους προχωρημένου σταδίου, είτε λαπαροσκοπικά, όπως σε περιπτώσεις αρχικού σταδίου με επιθυμία διατήρησης της γονιμότητας (fertility sparing).
Αίτια και παράγοντες κινδύνου του καρκίνου των ωοθηκών
Οι σημαντικότεροι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση του καρκίνου των ωοθηκών είναι:
- Η ηλικία και η είσοδος στην εμμηνόπαυση
- Το οικογενειακό ιατρικό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών ή άλλων γυναικολογικών καρκίνων, ιδιαίτερα αν πρόκειται για κοντινό πρόσωπο όπως η μητέρα και η αδερφή
- Το ατομικό ιατρικό ιστορικό ενδομητρίωσης
- Το ατομικό ιατρικό ιστορικό καρκίνου του μαστού
- Η κληρονομικότητα, καθώς υπάρχουν συγκεκριμένα γονίδια που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών (μεταλλάξεις γονιδίων BRCA1 & BRCA2)
- Το ατομικό ιατρικό ιστορικό Θεραπείας Ορμονικής Αποκατάστασης
- Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός σε μεγάλη ηλικία
- Η υπογονιμότητα ή η ατοκία
- Η παχυσαρκία
- Το κάπνισμα
- Η έλλειψη ισορροπημένης διατροφής και άσκησης
- Η έκθεση σε αμίαντο