Η Εξωσωματική Γονιμοποίηση, που στην κυριολεξία σημαίνει γονιμοποίηση των ωαρίων εκτός του σώματος δηλ. στο εργαστήριο, είναι η μέθοδος που από το 1978 βοήθησε χιλιάδες ζευγάρια ανά τον κόσμο να τεκνοποιήσουν.

Η μέθοδος της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης καθώς και οι συναφείς τεχνικές υποβοηθούμενης σύλληψης ενδείκνυνται για την παράκαμψη εμποδίων που οφείλονται στους κάτωθι κυρίως παράγοντες και εφόσον κάθε άλλη συμβατική θεραπευτική μέθοδος αποδειχθεί αναποτελεσματική.

  • Βλάβη των σαλπίγγων
  • Ιδιοπαθής ή Ανεξήγητη Υπογονιμότητα
  • Ανδρική υπογονιμότητα
  • Ενδομητρίωση
  • Ορμονικές Διαταραχές
  • Προχωρημένη Ηλικία
  • Προεμφυτευτική Διάγνωση

Κατά τη διάρκεια ενός θεραπευτικού κύκλου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης, χορηγείται στην γυναίκα ειδική φαρμακευτική αγωγή με στόχο τη διέγερση των ωοθηκών της και την ανάπτυξη περισσοτέρων του ενός ωοθυλακίων (μικρές κύστεις που περιέχουν ωάρια) που φυσιολογικά θα ωρίμαζε στη διάρκεια ενός φυσικού κύκλου.

Η ανάπτυξη των ωοθυλακίων παρακολουθείται με υπερηχογραφικό έλεγχο. Όταν τα ωοθυλάκια φθάσουν σε ικανοποιητικό μέγεθος χορηγείται στην γυναίκα ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη (b-hCG), η οποία συμβάλλει στην ολοκλήρωση της ωρίμανσης των ωοθυλακίων.
Μετά την πάροδο 35-36 ωρών περίπου γίνεται η συλλογή των ωαρίων με τη βοήθεια υπερηχογραφικού μηχανήματος και με ελαφρά αναισθησία παρουσία αναισθησιολόγου.

Τα ωάρια επωάζονται σε ειδικό κλίβανο για 4-6 ώρες και στη συνέχεια προστίθεται επεξεργασμένο σπέρμα προκειμένου να επιτευχθεί η γονιμοποίηση.

Η γονιμοποίηση των ωαρίων διαπιστώνεται τις πρώτες 12-18 ώρες, ενώ τις επόμενες ημέρες παρακολουθείται η εξέλιξή τους ώστε να προγραμματισθεί η εμβρυομεταφορά, διαδικασία εύκολη και ανώδυνη για την οποία δεν απαιτείται αναισθησία.

 

Πρόκληση Ωοθυλακιορρηξίας

Η διέγερση των ωοθηκών  με φαρμακευτική αγωγή, με σκοπό την ανάπτυξη πολλών ωοθυλακίων διαρκεί περίπου 12-14 μέρες. Tο είδος του πρωτοκόλλου επιλέγεται με βάση το ιστορικό της κάθε γυναίκας (την ηλικία, τις προηγούμενες προσπάθειες κ.α). Η παρακολούθηση γίνεται κάθε 2-3 ήμερες με προσδιορισμό των ορμονών και υπερηχογραφικό έλεγχο με σκοπό τη χορήγηση της κατάλληλης δοσολογίας των φαρμάκων. Την ημέρα που τα περισσότερα ωοθυλάκια έχουν διάμετρο μεταξύ 18-20mm, χορηγείται η τελευταία ένεση, η οποία θα οδηγήσει στην τελική ωρίμανση των ωαρίων και την ωοθυλακιορρηξία.

 

Ωοληψία

Όταν τα ωοθυλάκια αποκτήσουν το κατάλληλο μέγεθος (διάμετρος μεταξύ 18-20mm) προγραμματίζεται η ημέρα και η ώρα της ωοληψίας. Η ωοληψία πραγματοποιείται διακολπικά με τη βοήθεια υπερηχογραφικής παρακολούθησης με ελαφριά νάρκωση (μέθη). Η μέθοδος είναι σύντομη σε διάρκεια και ανώδυνη. Την ίδια ημέρα γίνεται και η συλλογή σπέρματος του συζύγου σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο για το σκοπό αυτό. Το δείγμα επεξεργάζεται με κατάλληλα καλλιεργητικά υλικά ώστε να γίνει η γονιμοποίηση. Σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας προτείνεται βιοψία όρχεων (TESE) ή η επιλογή σπέρματος δότη.

 

Γονιμοποίηση

Μετά την ωοληψία, το επόμενο στάδιο της προσπάθειας είναι η γονιμοποίηση των ωαρίων. Υπάρχουν δύο μέθοδοι γονιμοποίησης:

  • η κλασική γονιμοποίηση (IVF-In Vitro Fertilization)
  • η μικρογονιμοποίηση (ICSI-Intracytoplasmic Sperm Injection)

Στην περίπτωση της κλασικής γονιμοποίησης συγκεκριμένος αριθμός σπερματοζωαρίων τοποθετείται σε καλλιεργητικό υλικό που περιέχει τα ωάρια. Τα σπερματοζωάρια έρχονται σε επαφή με το ωάριο μόνα τους και ένα από αυτά διεισδύει μέσα του και το γονιμοποιεί. Όσον αφορά τη μικρογονιμοποίηση, επιλέγονται μόνο τα ώριμα ωάρια (στάδιο Μετάφαση ΙΙ) και ο εμβρυολόγος με πολύ λεπτούς χειρισμούς σε ειδικά διαμορφωμένο μικροσκόπιο με χειριστήρια, εγχύει ένα σπερματοζωάριο σε κάθε ωάριο. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας που μπορεί να διαρκέσει από μερικά λεπτά μέχρι αρκετές ώρες, τα γονιμοποιημένα πλέον ωάρια τοποθετούνται σε κλίβανο με κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας, αερίων και υγρασίας.

 

Αξιολόγηση εμβρύων

Την πρώτη μέρα μετά την ωοληψία γίνεται ο έλεγχος της γονιμοποίησης, δηλαδή ο έλεγχος της παρουσίας των δύο προπυρήνων, έναν μητρικής και έναν πατρικής προέλευσης. Στο στάδιο αυτό δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει οι διαιρέσεις των κυττάρων. Τα έμβρυα παραμένουν στον κλίβανο τις επόμενες μέρες μέχρι και την εμβρυομεταφορά τους και αξιολογούνται από τους εμβρυολόγους την 3η ή/και την 5ηημέρα της καλλιέργειας τους σύμφωνα με διεθνή κριτήρια. Από την 1η ημέρα το μεσημέρι που ξεκινούν οι διαιρέσεις μέχρι και την 3η ημέρα το έμβρυο βρίσκεται στο στάδιο της αυλάκωσης δηλαδή μεταξύ 2-10 κυττάρων περίπου αναλόγως την ημέρα της καλλιέργειας. Έπειτα, αρχίζει η σύμπηξη των βλαστομεριδίων ώστε να σχηματιστεί η μορούλα (4η μέρα) και έπειτα η βλαστοκύστη (5η-6η μέρα).

 

Υποβοηθούμενη εκκόλαψη (AH)

Λίγο πριν τη μεταφορά των εμβρύων, μια μικρή οπή ανοίγεται στη διαφανή ζώνη ή η τελευταία υφίσταται διαδικασία λέπτυνσης, χρησιμοποιώντας και στις δύο περιπτώσεις μία ειδική τεχνική μικροχειρισμού με laser ή μηχανική τριβή. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται για κάθε έμβρυο χωριστά και ονομάζεται υποβοηθούμενη εκκόλαψη (assisted hatching). Η τεχνική της υποβοηθούμενης εκκόλαψης πραγματοποιείται σε περιπτώσεις, όπου το εξωτερικό περίβλημα του εμβρύου πιστεύεται πως είναι παχύ και σκληρό με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η εμφύτευση. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η απελευθέρωση του εμβρύου από την διάφανη ζώνη και η εμφύτευσή του.

 

Εμβρυομεταφορά (ET)

Ο αριθμός των εμβρύων που θα μεταφερθούν αποφασίζεται από τον θεράποντα ιατρό και τον εμβρυολόγο, λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία της γυναίκας, την ποιότητα των εμβρύων της και το ιστορικό της.  Τα έμβρυα επιλέγονται για εμβρυομεταφορά βάσει διεθνών κριτηρίων και η εμβρυομεταφορά τους μπορεί να πραγματοποιηθεί μεταξύ 2ης και 6ης μέρας καλλιέργειάς τους. Η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται μέσω ενός ειδικού ατραυματικού καθετήρα. Ο εμβρυολόγος αναρροφά τα επιλεγμένα έμβρυα στον καθετήρα μέσα σε ελάχιστο όγκο καλλιεργητικού υλικού. Ο γυναικολόγος εισάγει τον καθετήρα, στη μητρική κοιλότητα, όπου και εναποθέτει τα έμβρυα υπό κοιλιακή υπερηχογραφική καθοδήγηση. Μετά την μεταφορά των εμβρύων ο εμβρυολόγος ελέγχει τον καθετήρα ότι μεταφέρθηκαν όλα τα έμβρυα.